Je kent de grote feestdagen op je eigen kalender waarschijnlijk op je duimpje. Kerstmis, Pasen, Koningsdag – ze zijn vaste ankerpunten in het jaar, momenten van samenzijn, traditie en reflectie. Maar jouw kalender is slechts één bladzijde in een gigantisch, wereldwijd boek van vieringen. In alle uithoeken van de wereld markeren mensen de wisseling van seizoenen, eren ze hun voorouders of vieren ze hun unieke geschiedenis met rituelen die even kleurrijk als betekenisvol zijn.
Deze feesten zijn meer dan alleen een vrije dag. Ze zijn een venster naar de ziel van een cultuur, een levend archief van wat een volk belangrijk vindt. Laten we een reis maken langs een aantal van deze minder bekende feestdagen. Beschouw het als een culturele ontdekkingstocht, waarbij je kennismaakt met tradities die je wereldbeeld zullen verbreden en je misschien zelfs zullen inspireren.
Vergeet 1 januari. Voor meer dan 300 miljoen mensen in Iran, Afghanistan, de Koerdische regio’s, en delen van Centraal-Azië begint het nieuwe jaar op het moment dat de zon de evenaar passeert en de lente officieel intreedt. Dit feest, Nowruz genaamd, is een oeroude viering van vernieuwing en wedergeboorte die al meer dan 3.000 jaar bestaat.
Wat is Nowruz precies?
Nowruz betekent letterlijk “Nieuwe Dag” in het Perzisch. Het valt meestal op 20 of 21 maart en markeert de lente-equinox. In tegenstelling tot veel andere feestdagen is Nowruz niet strikt religieus, hoewel het zijn wortels heeft in het zoroastrisme, een van de oudste religies ter wereld. Het is een seculier feest dat culturen en religies overstijgt en draait om de universele thema’s van hoop, reiniging en de overwinning van het licht op de duisternis – de lente die de winter verdrijft. De voorbereidingen beginnen al weken van tevoren, met een grote voorjaarsschoonmaak in huis, genaamd khaneh tekani (“het huis opschudden”), om het oude jaar letterlijk en figuurlijk weg te vegen.
De Haft-Sin tafel: Symboliek in zevenvoud
Het middelpunt van elke Nowruz-viering is de Haft-Sin tafel. Dit is een prachtig gedekte tafel waarop zeven voorwerpen worden geplaatst die allemaal met de letter ‘S’ (Sin) beginnen in het Perzisch. Elk item heeft een diepe symbolische betekenis die te maken heeft met het nieuwe jaar. Hoewel de invulling kan variëren, zijn dit de meest voorkomende elementen:
- Sabzeh: Gekiemde tarwe, gerst of linzen, die de wedergeboorte en de natuur symboliseren.
- Samanu: Een zoete pudding gemaakt van tarwekiemen, die staat voor welvaart en overvloed.
- Senjed: De gedroogde vrucht van de olijfwilg, die symbool staat voor de liefde.
- Sir: Knoflook, ter bescherming tegen ziekte en kwaad.
- Sib: Een appel, die gezondheid en schoonheid vertegenwoordigt.
- Somāq: Sumakbessen, waarvan de rode kleur de zonsopgang en de overwinning van het licht symboliseert.
- Serkeh: Azijn, dat staat voor geduld en ouderdom.
Naast deze zeven ‘S’-en worden vaak ook een spiegel (reflectie), kaarsen (licht), beschilderde eieren (vruchtbaarheid) en een goudvis in een kom (leven) op de tafel gezet.
Rituelen van vuur en familie
Op de laatste dinsdagavond voor Nowruz vindt Chaharshanbe Suri plaats, het Festival van het Vuur. Mensen maken kleine vreugdevuren op straat en springen eroverheen terwijl ze zingen: “Geef mij jouw rode kleur, en neem mijn bleke kleur terug.” Het vuur wordt gezien als een reinigende kracht die ziekte en ongeluk van het afgelopen jaar wegneemt. De dertien dagen na Nowruz staan in het teken van familiebezoek. Men gaat bij elkaar langs, te beginnen bij de oudsten, om elkaar een gelukkig nieuwjaar te wensen. Het feest wordt afgesloten op de dertiende dag, Sizdah Be-dar, waarop iedereen naar buiten gaat voor een picknick in de natuur om het huis te ontdoen van eventueel achtergebleven kwaad.
Songkran – Het Thaise watergevecht voor een frisse start
Stel je voor dat de straten van je stad drie dagen lang veranderen in een gigantisch, vrolijk watergevecht. Dat is in een notendop Songkran, het traditionele Thaise Nieuwjaar, dat elk jaar van 13 tot 15 april wordt gevierd. Hoewel het voor toeristen vaak overkomt als één groot feest, heeft het gooien met water een diepere, spirituele betekenis.
Meer dan alleen een waterfestival
De oorsprong van Songkran ligt in het idee van reiniging. Het water symboliseert het wegwassen van het ongeluk en de zonden van het afgelopen jaar, zodat je met een schone lei aan het nieuwe jaar kunt beginnen. Traditioneel werd er tijdens Songkran lichtjes geparfumeerd water over de schouders van familieleden en vrienden gegoten als teken van respect en voor het wensen van voorspoed. Ook worden Boeddhabeelden, zowel thuis als in de tempels, zorgvuldig gewassen met dit geurige water. Dit respectvolle ritueel is in de loop der jaren geëvolueerd tot de uitbundige watergevechten die we vandaag de dag zien, vooral in grote steden als Bangkok en Chiang Mai.
De regels van het watergevecht
Tijdens Songkran is niemand veilig. Zodra je een stap buiten de deur zet, ben je een potentieel doelwit. Gewapend met super soakers, emmers, slangen en poeder (dat vaak wordt gemengd tot een pasta) nemen de Thai en toeristen de straten over. Het is een vrolijke chaos waarin rangen en standen wegvallen. Iedereen, van jong tot oud, doet mee. Ondanks de uitbundigheid gelden er ongeschreven regels. Monniken, ouderen en baby’s worden over het algemeen met rust gelaten, en het water dat wordt gebruikt, moet schoon zijn. Het is een feest van loslaten en plezier, een collectieve uitbarsting van vreugde om de verzengende hitte van april te doorstaan.
Symbolische handelingen
Naast het water gooien is Songkran ook een tijd voor familie en spiritualiteit. Veel Thai keren terug naar hun geboortedorpen om tijd door te brengen met hun familie. Een belangrijk ritueel is het tonen van respect aan ouderen door water over hun handen te gieten. In ruil daarvoor geven de ouderen hun zegen voor het komende jaar. Men bezoekt tempels om te bidden, eten te offeren aan de monniken en zandpagodes te bouwen op het tempelterrein, die vervolgens worden versierd met vlaggetjes. Dit symboliseert het terugbrengen van het zand dat men gedurende het jaar onbewust op de schoenzolen heeft meegenomen.
Inti Raymi – De herleving van het Inca Zonnefestival in Peru
Elk jaar op 24 juni verandert de oude Inca-hoofdstad Cusco in Peru in een podium voor een van de meest spectaculaire historische festivals ter wereld: Inti Raymi, het Festival van de Zon. Dit evenement is een grootschalige, kleurrijke heropvoering van de belangrijkste ceremonie van het machtige Inca-rijk.
Een reis terug naar het Inca-rijk
In de tijd van de Inca’s was Inti Raymi het belangrijkste festival van het jaar. Het werd gehouden tijdens de winterzonnewende op het zuidelijk halfrond (de kortste dag van het jaar) om de zonnegod Inti te eren. De Inca’s vreesden dat de zon tijdens de winter steeds zwakker werd en hen zou verlaten. Met dit festival smeekten ze de zon om terug te keren en de aarde weer warmte en leven te schenken, wat essentieel was voor een goede oogst. De oorspronkelijke viering duurde negen dagen en was gevuld met dansen, processies en zelfs dieroffers. Na de Spaanse verovering in de 16e eeuw werd het festival verboden, omdat het als een heidense ceremonie werd beschouwd.
De ceremonie in Cusco
In 1944 werd het festival nieuw leven ingeblazen als een groots theaterstuk, gebaseerd op de kronieken van de Spaanse veroveraars. Honderden acteurs, gekleed in adembenemende, historisch accurate kostuums, nemen deel aan de viering. Het festival voltrekt zich op drie historische locaties in en rond Cusco.
Het begint bij de Qorikancha, de oude Zonnetempel van de Inca’s, waar de Sapa Inca (de keizer) de zon aanroept. Vervolgens verplaatst de immense processie van priesters, edelen en soldaten zich naar de Plaza de Armas, het centrale plein van Cusco, voor een tweede ceremonie. De climax vindt plaats in de namiddag bij het indrukwekkende fort van Sacsayhuamán, net buiten de stad. Hier, op een enorm grasveld met duizenden toeschouwers, voert de Sapa Inca de hoofdceremonie uit, inclusief een gesimuleerd lama-offer om de toekomst te voorspellen.
Een feest van identiteit
Hoewel het moderne Inti Raymi een aanzienlijke toeristische trekpleister is, is het voor de lokale bevolking van Cusco en de Andesregio veel meer dan dat. Het is een trotse viering van hun Inca-erfgoed en een manier om hun culturele identiteit levend te houden. Het Quechua, de taal van de Inca’s, is de voertaal tijdens de hele ceremonie. Het festival is een krachtige herinnering aan de grootsheid van hun voorouders en een brug tussen het verleden en het heden.
Chuseok – Het Koreaanse oogstfeest van dankbaarheid
| Jaar | Datum | Feestdag | Betekenis |
|---|---|---|---|
| 2020 | 1 oktober | Chuseok | Oogstfeest van dankbaarheid |
| 2021 | 21 september | Chuseok | Oogstfeest van dankbaarheid |
| 2022 | 10 september | Chuseok | Oogstfeest van dankbaarheid |
Stel je een feestdag voor die de sfeer van Kerstmis (familie komt samen), Pasen (het vieren van nieuw leven/oogst) en Allerzielen (herdenken van de doden) combineert. Dan heb je een aardig beeld van Chuseok, een van de belangrijkste feestdagen in Zuid-Korea. Het wordt gevierd op de vijftiende dag van de achtste maand van de maankalender, meestal in september of oktober.
Koreaans Thanksgiving?
Chuseok wordt vaak omschreven als het “Koreaanse Thanksgiving”, en de vergelijking is niet helemaal onterecht. Beide feesten zijn oogstfestivals waarbij dankbaarheid centraal staat. Maar waar Thanksgiving zich vooral richt op dankbaarheid voor de oogst van het huidige jaar, is Chuseok onlosmakelijk verbonden met het eren van de voorouders. Het is een moment waarop families samenkomen om hun dankbaarheid te tonen voor de overvloed die hun voorouders hen hebben geschonken. Tijdens Chuseok vindt een van de grootste jaarlijkse volksverhuizingen plaats, als miljoenen Koreanen vanuit de steden naar hun geboortedorpen reizen.
De rituelen van Chuseok
Twee belangrijke rituelen staan centraal tijdens Chuseok. Het eerste is Charye, een uitgebreide herdenkingsdienst voor de voorouders die thuis wordt gehouden. Op een speciale tafel wordt vers geoogste rijst, alcohol en een verscheidenheid aan gerechten, waaronder songpyeon (zie hieronder), geofferd aan de geesten van de voorouders. Familieleden buigen diep om hun respect te tonen.
Het tweede ritueel is Seongmyo, het bezoeken en onderhouden van de graven van de voorouders. Families maken de graven schoon van onkruid (beolcho) en brengen offers van eten en drank. Het is een manier om de band met de vorige generaties te onderhouden en te laten zien dat ze niet vergeten zijn.
Eten en samenzijn
Eten speelt, zoals bij veel feestdagen, een cruciale rol. Het meest iconische gerecht van Chuseok is songpyeon. Dit zijn kleine, halvemaanvormige rijstcakejes, gevuld met zoete sesamzaadjes, bonen of kastanjes. Ze worden gestoomd op een bedje van dennennaalden, wat ze een subtiele, frisse geur geeft. Volgens een oud geloof zal een vrouw die mooie songpyeon kan maken, een mooie dochter krijgen. Families maken deze cakejes vaak samen op de avond voor Chuseok, wat bijdraagt aan het gevoel van samenzijn.
Up Helly Aa – Het Viking Vuurfestival op de Shetlandeilanden
Elke laatste dinsdag van januari, wanneer de duisternis en de kou de Schotse Shetlandeilanden in hun greep hebben, wordt de hoofdstad Lerwick verlicht door een spectaculair vuurfestival: Up Helly Aa. Dit is geen eeuwenoude traditie, maar een relatief modern feest, ontstaan in de 19e eeuw, dat de rijke Viking-erfenis van de eilanden viert.
Een nacht van vuur en Noorse trots
De Shetlandeilanden waren meer dan 500 jaar lang onderdeel van Noorwegen, en die Noorse invloed is nog steeds diep voelbaar in de cultuur, de taal en de plaatsnamen. Up Helly Aa is de ultieme uitdrukking van deze trots. Het festival markeert het einde van het Yule-seizoen (de traditionele kerstperiode) en is een overwinning van licht en warmte op de lange, donkere winter. Het hele evenement wordt georganiseerd door een comité van vrijwilligers die er het hele jaar mee bezig zijn.
De Guizer Jarl en zijn Jarl Squad
Het festival draait om de ‘Guizer Jarl’, een vooraanstaand lid van de gemeenschap die voor één dag de rol van een Viking-leider op zich neemt. Hij wordt vergezeld door zijn ‘Jarl Squad’, een groep van enkele tientallen mannen die gekleed zijn in indrukwekkende, handgemaakte Viking-uitrustingen, compleet met helmen, schilden en bijlen. De identiteit van de Guizer Jarl en het ontwerp van de kostuums van zijn squad worden tot op de dag van het festival strikt geheimgehouden. Overdag bezoekt de Jarl Squad scholen en instellingen, en ’s avonds leiden ze de grote processie.
De processie en het brandende drakenschip
Het hoogtepunt van Up Helly Aa is zonder twijfel de avondprocessie. Ongeveer duizend ‘guizers’ (verklede deelnemers), verdeeld over zo’n 45 verschillende squads, marcheren door de verduisterde straten van Lerwick, elk met een brandende fakkel. Ze begeleiden een prachtig gebouwd Vikingschip, een drakar, naar zijn laatste rustplaats. Op een veld wordt het schip omsingeld, en op het signaal van de Guizer Jarl worden alle fakkels in het schip geworpen. Binnen enkele minuten verandert het houten meesterwerk in een laaiend inferno, een adembenemend schouwspel tegen de donkere winterlucht. Na de verbranding gaat het feest door tot diep in de nacht, waarbij de squads verschillende zalen bezoeken om te zingen, dansen en sketches op te voeren.
Van de symbolische lente van Nowruz tot de reinigende wateren van Songkran, en van de voorouderlijke eer van Chuseok tot de vurige trots van Up Helly Aa; deze feesten laten zien dat de menselijke behoefte om te vieren, te herdenken en samen te komen universeel is. De volgende keer dat je je kalender bekijkt, bedenk dan dat er op datzelfde moment, ergens anders op de wereld, een heel ander feest in volle gang is – een feest met zijn eigen unieke verhaal, rituelen en betekenis. En dat is een gedachte die de wereld een stukje rijker en kleurrijker maakt.
FAQs
Wat zijn feestdagen uit andere culturen?
Feestdagen uit andere culturen zijn vieringen en festivals die worden gevierd door mensen in verschillende delen van de wereld, vaak met unieke tradities, rituelen en betekenissen.
Waarom is het belangrijk om feestdagen uit andere culturen te leren kennen?
Het leren kennen van feestdagen uit andere culturen kan bijdragen aan het vergroten van begrip, respect en tolerantie voor diverse culturen en tradities. Het kan ook helpen om de wereldwijde diversiteit te waarderen en te vieren.
Welke feestdagen worden besproken in het artikel “Feestdagen uit andere culturen waar je waarschijnlijk nog nooit van hebt gehoord”?
In het artikel worden feestdagen uit verschillende culturen besproken, zoals Diwali, het Holi-festival, het Chinees Lentefestival, het Songkran-waterfestival en het Nowruz-feest.
Waarom is het mogelijk dat lezers nog nooit hebben gehoord van deze feestdagen?
Veel van deze feestdagen zijn specifiek voor bepaalde culturen en worden voornamelijk in die regio’s gevierd. Daardoor zijn ze mogelijk minder bekend bij mensen buiten die culturen.
